काठमाडौं : पाकिस्तानका अधिकारीहरूले पोलियो उन्मूलन गर्न दशकौं लामो अभियानका लागि विवादास्पद नयाँ रणनीति अपनाएका छन्। गत महिना, सिन्धमा सरकारले एक विधेयक पेश गर्यो जसमा आमाबाबुले आफ्ना बच्चाहरूलाई पोलियो वा अन्य आठ सामान्य रोगहरू विरुद्ध खोप दिन असफल भएमा एक महिना जेल सजाय हुनेछ।
विश्व स्वास्थ्य संगठन र अन्य विज्ञहरूले असामान्य रणनीतिले पोलियो खोपहरूप्रति मानिसहरूको विश्वासलाई अझ कम गर्न सक्ने चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। विशेष गरी यस्तो देशमा जहाँ धेरै मानिसहरू पोलियो खोपको बारेमा झूटा षड्यन्त्रमा विश्वास गर्छन् र जहाँ दर्जनौं खोप कार्यकर्ताहरूलाई गोली हानी मारिएको छ। भ्याक्सिनको सुरक्षाबारे मानिसहरूलाई विश्वस्त गराउन खोजिरहेका विज्ञहरूले सामना गर्नुपर्ने समस्या झनै बढेको छ।
पूर्वी भूमध्यसागरका लागि डब्ल्यूएचओका पोलियो निर्देशकले नयाँ कानूनले उल्टो परिणाम आउन सक्ने चेतावनी दिए । डा. हमिद जाफरीले भने, ‘कुनै पनि अवस्थामा जबरजस्ती गर्नु उल्टो हुन्छ।’ उनले भने ‘स्वास्थ्यकर्मीहरूले सामान्यतया खोपमा सहभागी नहुनुको कारण पत्ता लगाउँछन् र उनीहरूको चिन्तालाई सम्बोधन गर्छन्। यस अन्तर्गत उनीहरूले जनतासँग कुरा गर्न भरपर्दो राजनीतिक वा धार्मिक नेतालाई अगाडि ल्याउँछन् र खोपको हिचकिचाहट भएका क्षेत्रमा खोपको दर बढाउन सफल भएका छन्।’
जाफरीले भने, ‘मेरो आफ्नै बुझाइ छ कि पाकिस्तानले आवश्यक परे यो कानून फिर्ता लिनुपर्छ। यदि त्यहाँ यी कठोर उपायहरू कार्यान्वयन गर्न इच्छुकता छ भने म छक्क पर्नेछु। पाकिस्तान र छिमेकी अफगानिस्तान मात्र यस्ता देश हुन् जहाँ पोलियोका केसहरू कहिल्यै घटेका छैनन्। यो घातक, पक्षघाती रोगले प्रायः ५ वर्ष मुनिका बालबालिकालाई असर गर्छ र सामान्यतया दूषित पानीबाट फैलिन्छ।
डब्लुएचओ र यसका साझेदारहरूले १९८८ मा पहिलो पटक यो रोग उन्मूलन गर्ने प्रयासहरू सुरु भएदेखि अरबौं खोप खुराकहरू प्रशासित गरेका छन्। यस प्रयासमा प्रति वर्ष लगभग १ बिलियन डलर खर्च हुन्छ र बिल र मेलिन्डा गेट्स फाउन्डेशन लगायतका निजी संस्थाहरूद्वारा ठूलो मात्रामा वित्त पोषित हुन्छ। बालबालिकालाई मुखबाट थोपाको रूपमा दिइने खोपले पोलियोका घटना ९९ प्रतिशतभन्दा बढी घटेको छ । तर धेरै दुर्लभ अवस्थामा, खोपमा प्रत्यक्ष भाइरसले पोलियो निम्त्याउन सक्छ वा नयाँ प्रकोप ट्रिगर गर्ने प्रकारमा परिवर्तन हुन सक्छ।
यस वर्ष अहिलेसम्म, जंगली भाइरसको कारण पोलियोका सात घटनाहरू रिपोर्ट गरिएको छ – सबै पाकिस्तान र अफगानिस्तानबाट। यसैबीच, तीन महादेशका २१ देशहरूमा खोप-सम्बन्धित भाइरसका २७० भन्दा बढी घटनाहरू रिपोर्ट गरिएका छन्। जनवरीमा, लगभग ६२ हजार अभिभावकहरूले, प्रायः पाकिस्तानको सिन्ध प्रान्तमा, आफ्ना बच्चाहरूलाई पोलियो खोप दिन अस्वीकार गरे। जसका कारण त्यहाँका अधिकारीहरूले सजायसहितको नयाँ कानुनको प्रस्ताव गर्नुपरेको थियो ।
